Từ ngắt câu bạch văn

Thắng Nguyễn Đức 06:36 Ngày 06 tháng 8 năm 2013
Xin được hỏi thêm: ngoài ra "bạch văn" còn có những quy định, dấu hiệu gì để báo hiệu thay cho dấu chấm, dấu phết không ? («Độc cổ nhân thư, bất ngoại hồ chính cú đậu, thẩm tự nghĩa, thông cổ văn giả tá. Nhi tam giả chi trung, thông giả tá vưu yếu.» 讀古人書不外乎正句讀審字義通古 文假借而三者之中通假借尤要 (Đọc sách người xưa [cần chú ý] không ngoài [ba điều]: Đọc đúng [phạm vi] câu văn [tức là ngắt câu cho đúng bởi cổ văn viết không chấm câu, gọi là bạch văn 白文], tra xét đúng nghĩa chữ, và tinh thông chữ giả tá trong cổ văn. Trong ba điều ấy, tinh thông giả tá là tối quan trọng).
正句讀 chánh cú đậu: Làm sao để "chánh cú đậu"?

Thường thì theo sự để ý của chúng tôi, nếu thấy những chữ như: 歟, 邪, 耶 , 乎,  哉, 也,  矣, 焉, 耳… thì tạm  ngắt câu ngay đó để xem hiểu được câu văn chăng. Nếu trong câu nói là lời nói dứt câu.

Vì những từ này thuộc trợ từ khẳng định ngữ khí, nên thường cuối câu để nghe ra khí nhấn mạnh, đấy, chứ, chăng, ư…tựa như có dấu chấm than ngay đó. 

危乎高哉！

君無疑矣！

Sau thành thói quen, gặp những từ mang tính trợ từ ngữ khí, khi đọc qua ước lượng chỗ ngắt câu.

Ngoài ra có những chữ đầu câu như: 蓋, 夫, 且夫… thì biết có ngắt câu trước chữ đó.

Hoặc thấy những từ đứng đầu câu nói như: 云, 言,  道, 白, 對, 謂… thì để ý biết câu sau đó là câu nói.

Lâu dần thành quen, chúng tôi nghĩ sự học cần thời gian thâm nhập.

Ban đầu đối với “bạch văn” rất khó nhận ra câu ngắt ở đâu, sau thì quen với tên riêng, địa danh, điển cố mới khả dĩ ít hiểu lầm khi dịch.

Tuy biết là vậy, nhưng đôi khi đọc tới đọc lui vẫn không biết ý câu ra sao cả. Vì mỗi bản văn, nếu chúng ta không hiểu rõ vấn đề đang nói trong đó, thì khó mà hiểu cho đúng. Như bây giờ cho chúng ta đọc một bản văn khoa học, thì khó mà hiểu nói gì!

Có lẽ chuyên phạm vi nào mới có thể hiểu tương đối chính xác bản văn trong phạm vi đó.